Mambo Muhimu Kutoka Mkutano wa Pili wa NIMCA 2025, Arusha, Tanzania

ARUSHA, Tanzania – Mkutano muhimu wa viongozi wa vyombo vya habari, wadhibiti, na watendaji kutoka kote Afrika na kwingineko, walikutana jijini Arusha hivi karibuni. 

Kuanzia Julai 14 – 17, 2025, Mkutano wa Pili wa Mtandao wa Mabaraza Huru ya Vyombo vya Habari barani Afrika (NIMCA), ulioandaliwa kwa pamoja na Baraza la Vyombo vya Habari Tanzania (MCT) kwa kushirikiana na Baraza la Vyombo vya Habari la Kenya (MCK) na Baraza la Waandishi wa Habari la Afrika Mashariki (EAPC), na NIMCA, umefanyika chini ya kaulimbiu, “Kuendeleza Kanuni za Vyombo vya Habari na Mawasiliano kwa Ubora wa Uandishi wa Habari barani Afrika.” Mkutano huu muhimu, ambao pia uliadhimisha miaka 30 ya dhamira ya MCT katika udhibiti binafsi wa vyombo vya habari, uliweka mwelekeo mpya kwa mustakabali wa vyombo vya habari barani Afrika. 

Lengo kuu la mkutano huo lilikuwa ni athari kubwa ya Akili Unde (AI) kwenye uandishi wa habari. Wajumbe walijadili fursa kubwa na changamoto za kimaadili zinazoletwa na AI. Makamu wa Rais wa Tanzania, Dkt. Philip Mpango, ambaye alifungua rasmi mkutano huo, alisisitiza umuhimu wa haraka wa kushughulikia kuenea bila udhibiti kwa habari potofu na matamshi ya chuki katika enzi ya kidijitali. Katika hotuba yake, Dkt. Mpango amesema, “Ni wazi kwamba AI imeleta mabadiliko makubwa katika sekta ya vyombo vya habari. Licha ya fursa hizi, AI pia imeleta changamoto kama vile kuenea kwa taarifa potofu na upotoshaji wa makusudi. Hivi sasa, vyombo vya habari duniani kote vinakabiliwa na changamoto ya kutofautisha ukweli na upotoshaji.” Kauli hii iliungwa mkono na mijadala yote, huku washiriki wakitaka mifumo thabiti ya kisheria na sera ili kuhakikisha AI inatumika kimaadili na kwa uwazi, ikinufaisha jamii za Kiafrika huku ikilinda uadilifu wa uandishi wa habari. 

Mkutano huo ulitumika kama jukwaa muhimu la kuimarisha umuhimu wa udhibiti huru wa vyombo vya habari na udhibiti binafsi. Mijadala ilijikita katika jinsi ya kukuza uwajibikaji wa kimaadili katika mipaka ya nchi na kuimarisha mifumo inayoshikilia viwango vya uandishi wa habari. Safari ya miaka 30 ya Baraza la Vyombo vya Habari Tanzania katika udhibiti binafsi iliadhimishwa, ikionyesha dhamira endelevu ya vyombo vya habari huru na vinavyowajibika katika kanda hiyo. Bi. Ziada Kilobo, Katibu wa Bodi ya NIMCA, alisisitiza akisema, “Mkutano huu unalenga kuimarisha mifumo ya udhibiti wa vyombo vya habari ili kukuza viwango vya uandishi wa habari na uhuru wa vyombo vya habari barani kote.” Taswira hii ya pamoja imelenga kuhamasisha uzingatiaji mkubwa wa maadili ya kitaaluma na kujenga imani ya umma katika taasisi za vyombo vya habari. 

Mkutano huo pia uliwezesha ushirikiano barani Afrika, na kuunda mifumo ya kujifunza kutoka kwa wenzao, mipango ya pamoja, na mshikamano wa nchi mbalimbali. Kama Ernest Sungura, Mwenyekiti aliyemaliza muda wake wa NIMCA na Katibu Mtendaji wa MCT, alivyoeleza, mkutano huo ulitumika kama “jukwaa la kutafakari kwa pamoja na kupanga mikakati yenye lengo la kuendeleza uhuru wa vyombo vya habari na uwajibikaji wa taasisi katika kanda.” 

Mkutano huo umeleta mabadiliko muhimu ya uongozi yanayoangazia kuongezeka kwa ushawishi wa Afrika katika utawala wa vyombo vya habari duniani. 

Phathiswa Magopeni kutoka Baraza la Waandishi wa Habari la Afrika Kusini amechaguliwa kuwa Mwenyekiti mpya wa Bodi ya Mtandao wa Mabaraza Huru ya Vyombo vya Habari barani Afrika (NIMCA). Wakati huo huo, David Omwoyo, Mkurugenzi Mtendaji wa Baraza la Vyombo vya Habari la Kenya, ameshika nyadhifa mbili za uongozi kama Mwenyekiti wa Chama cha Mabaraza ya Waandishi wa Habari Duniani (WAPC) na Mwenyekiti wa Mabaraza ya Waandishi wa Habari ya Afrika Mashariki (EAPC). Hatimaye, Ernest Sungura, Katibu Mtendaji wa Baraza la Vyombo vya Habari Tanzania, amepandaa kutoka uenyekiti wa NIMCA na kuwa Katibu Mkuu wa WAPC na Makamu Mwenyekiti wa EAPC. Uteuzi huu unadhihirisha dhamira ya kuimarisha udhibiti binafsi wa vyombo vya habari, kukuza uhuru wa vyombo vya habari, na kuhamasisha ushirikiano mkubwa na upatanishi wa viwango vya vyombo vya habari katika majukwaa ya Kiafrika na kimataifa. 

Jambo lingine muhimu lilikuwa kuonekana kwa mara ya kwanza kwa Baraza la Vyombo vya Habari la Somalia (MCS) kwenye mkutano huo. Likiongozwa na afisa wake aliyejitolea, Abdiqani Abdullahi, ushiriki wa Somalia unaashiria dhamira kubwa ya kukuza mazingira ya vyombo vya habari huru na yenye uwiano kulingana na viwango vya kikanda na kimataifa. Katika mkutano huo, MCS lilipewa hadhi ya mwangalizi na liliwasilisha rasmi maombi yake ya kujiunga na Chama cha Mabaraza ya Waandishi wa Habari Duniani na NIMCA. Bw. Abdullahi alithibitisha, “Kuhudhuria huku hakukuwa ishara tu; kuliwakilisha hatua ya kimkakati kuelekea ujumuishaji rasmi katika jumuiya ya vyombo vya habari duniani.” Hatua hii inaangazia dhamira pana barani kote ya kukumbatia mbinu bora katika udhibiti wa vyombo vya habari na uwajibikaji. 

Mkutano wa Pili wa NIMCA 2025, bila shaka, umeweka mwelekeo mpya kwa uandishi wa habari barani Afrika. Kwa kushughulikia utata wa AI, kuimarisha udhibiti binafsi, kupambana na upotoshaji, na kukuza ushirikiano thabiti, mkutano huo umeweka msingi imara kwa mazingira ya vyombo vya habari vyenye maadili zaidi, vyenye uvumbuzi, na vyenye athari ambayo ni kichocheo cha maendeleo ya kiuchumi, kijamii, na kisiasa barani kote. 

Mkutano huu wa Pili wa Mtandao wa Mabaraza Huru ya Vyombo vya Habari barani Afrika (NIMCA), ulifanikiwa kwa udhamini mkubwa wa Taifa Gas, Ngorongoro (NCAA), Azam Media, PSSSF, WCF, NMB, yas l Mixx, TPA na TANAPA. Wakati huo huo, washirika wakuu walikuwa ni serikali ya Muungano wa Tanzania na serikali ya Mapinduzi, Zanzibar, UNESCO na KONRAD ADENAUER STIFTUNG (KAS).